Positieve Gezondheid is het uitgangspunt van een samenwerking tussen de huisartsenpraktijk in Frederiksoord en Welzijn MensenWerk. Via dit Welzijn Op Recept kunnen patiënten via een gesprek met de praktijkondersteuner een gerichte verwijzing krijgen naar een sociaal werker. De eerste resultaten zijn positief. We spraken met praktijkondersteuner José Kranendonk en sociaal werker Willeke Tuin over hun ervaringen en verwachtingen.
“Positieve energie krijgen met een activiteit die bij je past”
In gesprek met José Kranendonk, POH-S huisartspraktijk Frederiksoord
De benadering van hun patiënten is holistisch en dat levert volgens praktijkondersteuner José Kranendonk van de huisartsenpraktijk in Frederiksoord veel op. Door psychosociale aspecten mee te nemen, kunnen mensen uit een vicieuze cirkel komen. Positieve Gezondheid is het uitgangspunt van de samenwerking die de huisartsenpraktijk met Welzijn MensenWerk via Welzijn Op Recept is aangegaan. Lees hier over de eerste ervaringen.
Drentse mentaliteit
‘’We geven patiënten een receptbriefje mee met een verwijzing naar een sociaal werker van Welzijn MensenWerk als er mogelijk iets speelt op psychosociaal gebied, bijvoorbeeld bij problemen als eenzaamheid, stress of terugkerende pijnklachten die niet aan onderliggende klinische aandoeningen te wijten zijn.’’
Patiënten bepalen zelf of ze het recept ook verzilveren door een gesprek aan te gaan. Totaal zijn vanaf de start in februari zo’n 12 recepten uitgeschreven. ‘’Van een paar patiënten weten we dat ze er gebruik van hebben gemaakt. Dat is in verhouding nog niet zoveel. We vragen ons af hoe dat komt. Waarschijnlijk speelt de Drentse mentaliteit mee, mensen vragen hier niet snel hulp. En misschien is er toch een behoorlijke drempel om over te gaan, anders dan de gang naar de huisarts.’’
Eerste ervaringen positief
Uit ervaringen elders blijkt dat de brede en holistische benadering mensen veel kan brengen, namelijk een verbetering van de gezondheid, positief denken, ontmoetingen met nieuwe mensen, geluk delen met anderen, bewuster leven en genieten. Vanuit privacy-oogpunt kunnen geen directe terugkoppelingen plaatsvinden van gesprekken die Welzijn MensenWerk met patiënten van de huisartsenpraktijk heeft gevoerd. ‘’Omdat we graag willen weten of iemand er wat aan gehad heeft, komen we er in een volgend consult altijd even op terug. Het is al wel gebleken dat mensen die we geregeld op het spreekuur terugzagen, minder vaak komen zodra ze een nieuw doel in hun leven gevonden hebben of meer sociale contacten gekregen hebben. Ze krijgen positieve energie met een activiteit die bij hen past. Dat zijn de eerste mooie ervaringen, waardoor ik hoop dat meer mensen gebruik zullen maken van een gesprek met een sociaal werker.’’
Inzicht met het spinnenweb
De praktijkondersteuners gebruikten het spinnenweb van Positieve Gezondheid al wat langer. ‘’Het samen met de patiënt invullen van het web geeft direct inzicht in wat iemand zelf kan en wil. Het initiatief om iets aan te willen pakken, komt altijd van de patiënt zelf. Dat is het uitgangspunt van Positieve Gezondheid.’’ Voor het invullen en bespreken van het spinnenweb moeten José en haar collega’s drie kwartier tot een uur uittrekken. ‘’Dat is in de praktijk wel lastig. Want hoe gaan we onze spreekuren toch efficiënt inplannen? Zeker in deze coronatijd is dat minder goed gelukt. We hopen van het werken volgens Positieve Gezondheid dit najaar een speerpunt te kunnen maken.’’
Win-win
Welzijn op Recept betekent voor de huisartsenpraktijk een win-winsituatie. ‘’Door de klachten breed en als geheel te bekijken, is te voorkomen dat mensen in een vicieuze cirkel komen en hun leven beheerst wordt door bijvoorbeeld pijn. Ook voor ons neemt de belasting op de spreekuren af en kunnen we mensen beter helpen door ze te verwijzen naar een gespecialiseerde partij. Het is fijn dat we via het kernteam, waarin de sociaal werker, de specialist ouderengeneeskunde, wijkverpleegkundige en Wmo-consulent zitting hebben, op deze manier gaan werken.’’
Ook voor jongeren
Tot nu toe richtten de POH’ers zich met Welzijn Op Recept vooral op de ouderen. ‘’Deze groep heeft meer hulp nodig en raakt eerder in een isolement. Het is ook een grote en complexe groep. In de provincie Drenthe hebben wij te maken met een van de grootste groepen ouderen. Toch willen we de aanpak ook gaan toepassen bij andere patiënten waaronder ook jongeren. Het is daarnaast belangrijk dat alle zorgpartijen geschoold worden in het werken volgens Positieve Gezondheid. Dat is nog een uitdaging, denk aan het verloop in de thuiszorg bijvoorbeeld, maar alleen dan werkt het optimaal.’’
Samenwerking
‘Welzijn op recept’ is op initiatief van Welzijn MensenWerk van gemeente Westerveld ontwikkeld, samen met huisartspraktijk Frederiksoord. ‘’Met elkaar hopen wij onze patiënten invulling te kunnen geven in hun dagelijks leven met onze expertises. De samenwerking verloopt goed, de lijntjes zijn kort en is laagdrempelig; we lopen even bij elkaar binnen of bellen of mailen.’’
‘’Je vraagt hoe het écht met iemand gaat’’
Sinds begin dit jaar kunnen patiënten uit Frederiksoord via de huisartspraktijk een gerichte verwijzing krijgen naar Welzijn MensenWerk. Dat gebeurt vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. Willeke Tuin is sociaal werker bij Welzijn MensenWerk en licht het initiatief, Welzijn Op Recept genaamd, toe.
Het andere gesprek
‘’We werken in Frederiksoord al langere tijd samen via een kernteam waarin huisartsen, praktijkondersteuners, Icare, ZZWD en Welzijn MensenWerk zijn vertegenwoordigd. Daarin signaleren we veel eenzaamheidsproblematiek, zeker omdat er hier relatief veel ouderen wonen. De huisarts kan patiënten met deze en andere psychosociale klachten zelf maar beperkt helpen. Vaak is het echte probleem ook niet gelijk helder, omdat mensen met lichamelijke klachten komen. Door te verwijzen naar Welzijn MensenWerk ontstaat er met een sociaal werker een ander gesprek. Wij gaan uit van wat iemand belangrijk vindt in het leven en wat hij kan, niet van de beperkingen.’’
Regie bij de inwoner
De grote kracht van Welzijn Op Recept is volgens Willeke dat de inwoner zelf contact opneemt. ‘’Natuurlijk proberen de praktijkondersteuner, thuiszorgmedewerker of verpleegkundige iemand wel te motiveren, maar de regie ligt bij de persoon zelf. Dat is voor ons als zorgprofessionals nog wel wennen, want we zijn eigenlijk toch gewend om te ‘pamperen’. Nu gaan we in op iemands zorgvraag. Door het spinnenweb van Positieve Gezondheid daarbij te gebruiken, komt er vaak meer uit. En als hulpverlener vullen we zo veel minder voor iemand in.’’
Meer dan niet-ziek zijn
‘’We hadden voor het project in eerste instantie voornamelijk ouderen voor ogen, maar het is veel breder in te zetten. Ook voor mensen die veel stress hebben, bij financiële problemen, opvoedproblemen of rouwverwerking kunnen we wat betekenen. Als welzijnsorganisatie steken we in op preventie en vroeg erbij zijn. Omdat we in brede zin met mensen bekijken wat er in hun leven speelt, zijn er meer mogelijkheden om te helpen.
Dat vind ik persoonlijk het mooie van Positieve Gezondheid, dat je vraagt hoe het echt met iemand gaat, hoe iemand gelukkiger kan worden, wanneer zijn leven zinvol is. Dan kom je uit bij veel meer dingen dan niet-ziek zijn. Het is logisch dat mensen de huisarts associëren met ‘ik ben ziek, ik heb klachten’, ze willen er graag vanaf geholpen worden. Misschien is het goed dat wij als sociaal werkers ook in de huisartsenpraktijk gaan zitten, zodat de doktersassistente gelijk naar ons kan verwijzen.’’
Verbinding maken
De verwachtingen van Willeke over Welzijn Op Recept zijn hoog. ‘’Ik kende de theorie van Positieve Gezondheid al, is was er heel enthousiast over en zie nu in de praktijk dat het werkt. Ik denk dat het ontzettend kan helpen, met name bij de huisartsen. Die hebben niet de tijd voor een uitgebreid gesprek. Er zijn ook patiënten die ze heel vaak op het spreekuur terug zien komen, terwijl het eigenlijk mensen zijn die wij beter kunnen helpen. Wij kunnen, naast het bredere gesprek, nog meer de verbinding maken met iemand uit de omgeving en andere organisaties, bijvoorbeeld voor vrijwilligerswerk, ondersteuning bij financiële zaken of contacten opdoen via de dorpshuizen en wijkcentra. Want in het zogenaamde ‘voorliggende veld’ is in Westerveld veel te vinden, alleen hoe vind je al die diensten en activiteiten? Daarbij is een duwtje in de rug soms heel belangrijk.’’
Het is nog te vroeg om het project te evalueren. Na minimaal een jaar willen de deelnemende partijen bespreken hoeveel verwijzingen er zijn geweest en hoeveel daarvan daadwerkelijk contact hebben gezocht met Welzijn MensenWerk. Daarnaast zijn de resultaten van de cliëntcontacten en de effecten op iemands gezondheid en welzijn van belang om te monitoren. Willeke: ‘’Het zou helemaal succesvol zijn als andere huisartsenpraktijken in de gemeente volgen met Welzijn op Recept.’’